Het woonhuis 'ATELIER IT PLEIN 19' is eigendom van de Stichting Boek/Werk/Onderzoek. Het is een stukje 'Oud Littens', in Easterlittens, Friesland, en het heeft een toepasselijke geschiedenis.

Secretaris van de Stichting, Ludi Visser-Haantjes, is een nazaat van Walle Tjerks Hettema en als zodanig ingeschreven in de boeken van het Heerema Hettema Leen. Walle Tjerks Hettema is vanaf 1735 als gehuwd man ingeschreven als bewoner van Easterlittens. In 1751 begint hij een studie, begiftigd uit het voornoemde Heerema Hettema Leen;
op 9 juli 1753 wordt hij benoemd tot hulprechter en collecteur van de "vijf speciën"; "wegens afwezigheit off onvermogen door swakheit van de originele rechter van voorgeschreven dorpe".
Hij is, als klerk van secretaris Abelus Wiarda, tevens waarnemend secretaris van Baarderadeel.
Zijn vrouw, Ymkjen Eekes is huishoudster bij mevrouw Wiarda.

Walle Tjerks en Ymkjen Eekes wonen en werken in een deel van, wat wordt beschreven als een "heerlijcke blaupande huijsinge met verscheidene camers, aansienlijke hovinge voor aen de gebuijrte met hoge ring muur, voorts bomen en plantagie"; delen daarvan zijn het tegewoordige "It Plein 19".
Het betreft 'inwoning', later wordt dat zelfstandige bewoning en er is dan sprake van een W. A. Wiarda die, op zijn beurt, bij hen 'inwoont'; alle betrokkenen doen in meerdere of mindere mate actief mee in handel en bemiddeling in onroerend goed.

Walle Tjerks Hettema zal, met W. A. Wiarda, bij het pand 12 paarden houden en wordt aangeslagen voor één schoorsteen; één maal verandert hij in de cohierboeken daarbij een 2 in een 1, en enige tijd is hij ook aangeslagen voor 2 schoorstenen.
Het gehele gebouwen complex, feitelijk enkele boerderijen en een woonhuis, heeft 5 schoorstenen en is deel van de "Vicarije plaats" die in 1732 door jonkheer Hans Willem van Aylva voor 1120 carolus gulden gekocht is. De 'carolus gulden' als rekeneenheid is dan al ouderwetser dan de Nederlandse 'gulden' nu.

In de loop der eeuwen is het geheel door verkoop steeds verder verdeeld, verbouwd, en zelfs afgebroken om met de oude materialen weer nieuwe huizen te bouwen.
Van oude funderingen tot balk- en planklagen, een stookplaats en delen van alle soorten (behang, wandtegels en resten van wandbeschildering) wandbekleding uit 3 eeuwen zijn terug gevonden in Atelier It Plein 19 - Oosterlittens, om dan soms weer materiaal te zijn voor de kunstwerken die de bewonende kunstenaars vlak na de herinrichting in 1985 maken.
Bijzonder is de vroeg 18de eeuwse houten buitenwand (boven), nu de scheidingswand binnen tussen het oudere deel en de 19de eeuwse aanbouw.
In de stookplaats zijn de resten van een vork, een tinnen lepel en twee gewaarmerkte loden gewichten gevonden. (de foto beneden)

Walle Tjerks wordt per 1790 zelfstandig gezworen klerk / grietenij secretaris, en is dan ook zelfstandig in zijn makelaardijzaken.
Hij koopt en verkoopt boerderijen met alles erop en eraan, soms alleen en soms met anderen.
In 1791 woont hij op It Plein, nabij de Herberg, om daarna naar Weidum te verhuizen; in 1795/1796 is hij (zelfstandig) aangesteld als de 'Grietenij secretaris van Baerderadiel'.

Het is goed om op deze plaats, waar overigens op 5 april 1795 een 'Burgersocieteit Ter bescherming van de rechten van den mensch' door 'secr. W. A. Wiarda' werd opgericht, bezig te zijn met oude- en nieuwe handschriften, onderzoek en restauratie van boek en papier, de actieve beoefening van 'vrijheid van drukpers en meningsuiting' en de vrije kunsten.

Het Atelier heeft een kleine museale collectie op het gebied van boekdruk gereedschap en een basis-vakbibliotheek.
De Stichting, als hoeder van materialen en gereedschappen die tot het vak behoren, krijgt zulks als schenking van, o.a., drukkerijen. Het overschot wordt doorgegeven aan kunstenaars en instellingen voor kunstenaars in landen waar het (soms erg veel) moeilijker is dan hier.

Het werk van de kunstenaars die de afgelopen twintig jaar 'Atelier It Plein 19' als gemeenschappelijke naam gebruikten ­ Joop Visser, Nancy Knaap en Jacob Baars ­ is in verzamelingen over de gehele wereld vertegenwoordigd. Vanaf 2005 is Joseph J. Visser de kunstenaar / hoofdgebruiker van het atelier, Nancy Knaap heeft er een papier- en boekrestauratie atelier. Jacob Baars heeft zijn Web-Werkplaats in Rotterdam.

In het Atelier worden met enige regelmaat kunstenaars uit binnen- en buitenland uitgenodigd om te werken aan eigen projecten, meestal uitlopend in presentaties in het Fries Grafisch Museum.
De Stichting Boek/Werk/Onderzoek organiseert regelmatig presentaties van boekkunst in binnen en buitenland van Nederlandse en internationale kunstenaars.

The Books/Work & Research Corporation is the proprietor of this house. It is situated just off the village square in the historic place Easterlittens in Friesland, The Netherlands.
The house has an appropriate history.
Secretary of the Corporation is Ludi Visser-Haantjes.
She is a member of the Walle Tjerks Hettema family & as such registered in the books of the Heerema - Hettema Fund.
Walle Tjerks Hettema has been a registered inhabitant of Easterlittens. In 1751 he starts his studies in law as a grantee from this fund (the family and the fund are much older).
On the 9th of July 1753 he is appointed to be a deputee judge and a tax ('vijf specieën') collector as a result of "the inability caused by weekness of the judge from the village mentioned".
As a profession he holds the post of the head-clerk for judge & secretary Abelus Wiarda, as a result of which he is the deputee secretary for Bearderadiel (the council) ­ his wife with the name Ymkje Eekes is Lady Wiarda's maid.
Walle Tjerks and Ymkje Eekes live and work in part of what has been mentioned "a blue-tiled mansion with a diversety of rooms, and highly walled eminent gardens confronting the village centre, and further more trees and a plantation": some of that is actually "It Plein 19".
At the time they are living-in staff ­ without much of an explication the 'entanglement' changes resulting in the Wiarda family living-in with the Hettema family, all of them being involved somehow in goods and real-estate. At one time Walle Tjerks shares 12 horses with W.A. Wiarda (Abelus' son) whilst many years he is taxed for one chimney and some years for two. Time has brought to light a once-only change in the tax books: the number two for his own chimneys have been altered into a one.
The entire estate includes the 'blue-tiled mansion and several farmbuildings and farmfields and were part of the 'Vicary" until they were bought in 1732 by squire Hans Willem van Aylva for 1120 'carolus gulden'.
Over the centuries the estate has dramatically changed as a result of buying and selling of parted land and housing, and the demolishing and rebuilding, rearranging etc. of all and everything. Old building foundations have been unearthed and recovered when we stripped the small house 'It Plein 19' is now.
We found wooden structures and planks, as well as tiles in and on walls and on floors as witness of many hundreds of years. We were lucky to find a history of wallpaper that we boldly used in our artwork. And we found the old fireplace with a fork, a tin spoon and two marked weights in the ashes. (picture down)
Walle Tjerks in his own right is in 1790 sworn in as clerc and secretary for the district. From then on he is a solo-acting estate agent selling and buying all and everything with his own money and money he temporarily 'keeps' for friends. In 1791 he has a house on the village square. He was politically clever enough to be sworn in as Baerderadiel's district secretary after the revolution in 1795/1796.

It feels right to be and work in such a place ­ in the house where on the 5th of April 1795 a 'Society for civilians to protect human rights' was founded by 'secr. W.A. Wiarda' ­ and to work there with old - and on new manuscripts, to do research on and in books and papers, and most of all to practice 'freedom of the press and free speach and the free expression of ideas' in new works of art.

We sometimes invite artists from all over the world to live and work here on there own projects. This goes with small exhibitions that we organize in the Museum for Grafic Arts in Friesland: het Fries Grafisch Museum in Joure.
For twenty years the artists of 'ATELIER IT PLEIN 19' were Joseph Johannes Visser, Nancy Knaap and Jacob Baars they had their works represented internationally in collections and on beinnales and fairs under the collective name 'Atelier It Plein 19 ­ Oosterlittens Rotterdam. Since 2005 Joseph J. Visser is the main artist/occupant of the studio.
The Books/Work & Research Corporation organizes internationally and on a regular basis presentations of Dutch, and international book art.
As a body that is seen to be a 'gardian of the trade' The Books/Work & Research Corporation recieves many, and different materials coming from printers firms. The surplus is passed on to artists and museums (in that specific order) known to use it.